Evrópska hagstofan Eurostat birti ný gögn um fasteigna- og leiguverð í dag, þriðjudag. Þar kemur fram að á öðrum ársfjórðungi þessa árs hækkaði húsaleiga í álfunni yfir tvöfalt meira en fasteignaverð, eða um 0,7 prósent milli ársfjórðunga, samanborið við 0,3% hækkun á kaupverði.
Þessi þróun á tímabili nokkurra mánaða segir þó ef til vill minni sögu en það stærra samhengi sem hún stendur í. Undanliðin ár hefur fasteignaverð hækkað umtalsvert meira en húsaleiga í álfunni. Tímabilið frá 2010 skiptist í tvennt að þessu leyti: frá 2010 lækkaði fasteignaverð nokkuð á meðan leiguverð hélt áfram að rísa, hægt og bítandi. Viðsnúningur varð á fasteignaverði um 2014–2015, þegar það tók að rísa á ný og það umtalsvert hraðar en leiga. Síðan þá hefur fasteignaverð hækkað umfram leiguverð öll ár fram til 2022, þegar fasteignaverð í álfunni lækkaði en leiguverð hélt áfram sinni hægu en stöðugu siglingu upp á við.
Yfir 200% hækkun á Íslandi og í Eistlandi, en 46% í ESB
Í það heila litið, yfir tímabilið frá 2010 fram á mitt þetta ár, hækkaði fasteignaverð í löndum Evrópusambandsins um 46 prósent en leiguverð um 21 prósent. Umtalsverður munur var þó á þessari þróun milli landa. Í Eistlandi hefur hækkun á báðum sviðum verið sú mesta í álfunni: bæði fasteignaverð og leiga þrefaldaðist á tímabilinu.
Húsnæðismarkaðurinn í Eistlandi virðist sá innan landa Evrópusambandsins sem næst kemst Íslandi í þessari þróun – eða Stór-Reykjavíkursvæðinu, að minnsta kosti: Vísitala fasteignaverðs á höfuðborgarsvæðinu stóð í 291,7 í febrúar 2010 en var 970 um mitt þetta ár. Fasteignaverð á svæðinu hefur því hækkað um 230% prósent eða 3,3-falt á tímabilinu. Það er akkúrat fimmfalt meiri hækkun en sú 46% hækkun sem varð innan ESB-landanna að meðaltali á sama tímabili.
Þá hefur vísitala leiguverðs á höfuðborgarsvæðinu hækkað um 140 prósent frá janúar 2011, nokkru minna en fasteignaverð á svæðinu, en um sjöfalt meira en hlutfallshækkun leiguverðs í löndum ESB. Hafa verður þann fyrirvara á þessum gögnum um leiguverð að íslenska vísitalan miðar aðeins við þinglýsta leigusamninga.
Í Þýskalandi hækkaði leiga aðeins um fjórðung hækkana á fasteignum
Til frekari samanburðar hækkaði fasteignaverð í Þýskalandi um yfir 75% en leiguverð aðeins um 20%, á þrettán ára tímabili. Í gögnum Eurostat er ekki gerð tilraun til greiningar á orsakasamhengi, en vitað er að stjórnvöld víða í Þýskalandi hafa lagt sig í lima við að stemma stigu við hækkunum á húsaleigu með fjölbreyttum aðgerðum, allt frá takmörkun eða banni viðskammtímaleigu yfir í leiguþak. Helmingur íbúa landsins býr í leiguhúsnæði.
Forvitnilegt er einnig að líta til hinnar rólegri þróunar markaða í nokkrum löndum: í Danmörku, Frakklandi og Belgíu hefur hækkun fasteignaverðs á þessu 13 ára tímabili verið undir 50 prósentum og hækkun leiguverðs enn minni.
