Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra fékk samþykkt frumvarp sitt í ríkisstjórn í morgun um auknar heimildir lögreglunnar til að fylgjast með fólki án dómsúrskurðar, til að bera rafbyssur og annað sem Jón telur að gagnist í boðuðu stríði hans gegn skipulagðri glæpastarfsemi.

Jón leggur frumvarpið fram í kjölfar hnífaárásarinnar í Bankastræti, þar sem þrjátíu grímuklæddir menn réðust inn á næturklúbb og stungu þar þrjá menn. En frumvarpið hefur verið lengi í bígerð og Jón margsinnis lýst yfir vilja til auka heimildir lögreglunnar til þess sem hefur verið kallað forvirkar rannsóknir, en eru í raun heimild til að fylgjast með fólki og hlera sem ekki hefur brotið af sér. Jón vill nú kalla þetta afbrotavarnir. Auk þess er í frumvarpinu heimild til lögreglunnar til að bera og beita rafbyssum auk annars. Í frumvarpinu verður eflt eftirlit með lögreglu að kröfu ráðherra Vg.

Í viðtali við Rauða borðið í gær sagði Helgi Gunnlaugsson prófessor í afbrotafræði að það hefði ekki reynst vel að beita aðeins lögregluaðgerðum og aukinni hörku gegn gengjum. Gengi væru þekkt fyrirbrigði sem yrðu til þar sem hópur ungra karlmanna væru á jarði samfélagsins, væri haldið niðri og úti og nytu ekki sömu tækifæra og aðrir. Oftast eru þetta ungir menn frá lágtekjufjölskyldum, en innflytjendur eru iðulega fjölmennari meðal hinna tekjulægstu. Í gengjunum fá hinir ungu menn virðingu og viðurkenningu sem þeir fá ekki annars staðar í samfélaginu.

Einkenni gengjanna væri að þar mynduðust reglur sem væru algjörlega á skjön við siðareglur samfélagsins. Gengin væru líka í afbrotastarfsemi þar sem fólk tekur lögin í eigin hendur, sæi sjálft um að beita hefndum gegn þeim sem brytu gegn hópnum með einhverjum hætti. Enda gæti það ekki leitað til lögreglu ef það er svikið í fíkniefnaviðskiptum. Aukin harka og þyngri refsingar gegn svona hópum hefðu sýnt sig að virka illa.

Helgi sagði rót vandans vera félagslegan. Hvernig stæði á því að hópur ungra karla upplifði að þeir tilheyrðu ekki samfélaginu og væru þar ekki velkomnir? Það hefði töluvert verið rætt um stöðu ungra karla á Íslandi undanfarin ár, mikið brottfall þeirra úr skóla og óvirkni í samfélaginu, en ekki hægt að benda á miklar aðgerðir. Kannski sé það aðgerðarleysi að birtast núna í auknu ofbeldi, vopnaburði og gengjum.

Helgi sagði það jákvætt að Jón Gunnarsson benti á að það myndi kosta mikið að vinna gegn gengjum og skipulagðri glæpastarfsemi. Hann vildi hins vegar meina að það mætti nýta féð betur í aðgerðum til að beina meðlimum gengjanna á farsælli brautir en með því að efla aðeins lögregluna.

Hér má sjá og heyra viðtalið við Helga:

Við höldum áfram að ræða unga karlmenn, gengi, ofbeldi og löggæslu við Rauða borðið í kvöld. Þá koma að borðinu Fjölnir Sæmundsson, formaður Félags lögreglumanna, og Tolli Morthens málari sem hefur verið virkur í starfi með föngum og afbrotamönnum.