„Nær önnur hver króna sem íslenska hagkerfið skapar er greidd í skatta eða í lífeyrissjóði. Þessi byrði er með því hæsta sem þekkist í alþjóðlegum samanburði. Um 70% álagðra gjalda eru borin af þriðjungi þjóðarinnar en í þessum hópi er meginþorri háskólamenntaðra. Það hlýtur að teljast eðlileg krafa að áherslur þessara hópa heyrist meir í samtalinu um lausnir og efnahagslegan stöðugleika,“ skrifa þau Kolbrún Halldórsdóttir formaður BHM og Vilhjálmur Hilmarsson hagfræðingur samtakanna í Mogga dagsins, en blaðið er 110 ára í dag.
„Kaupmáttur ráðstöfunartekna á hvern íbúa hefur dregist saman fjóra ársfjórðunga í röð og stýrivextir eru rúmlega tvöfaldir á við meðaltal þeirra landa sem hagfræðingar OECD telja „háþróuð hagkerfi“. Ljóst er að kjaraveturinn fram undan verður afar krefjandi og lítið má út af bregða til að skapa aukinn verðbólguþrýsting, hvað sem svigrúmi hagkerfisins til launahækkana líður. En hvað er þá til ráða ef tryggja á kjarabætur fyrir almenning?“ benda þau á.
En einnig hversu lítill ávinningur er af ferðaþjónustunni sem er höfuðvaldur af þeirri þenslu sem skekur nú öll grunnkerfi samfélagsins: „Þá virðast stjórnvöld ekki treysta sér til að tala með skýrum hætti um aukna skattheimtu í ferðaþjónustu, grein sem skapað hefur töluverðan verðbólguþrýsting og mikið álag á innviði. Hagvöxtur á hvern íbúa var enginn á Íslandi á árunum 2017 til 2022. Þörf greinarinnar fyrir vinnuafl var megindrifkraftur þess að íbúafjöldi landsins jókst tuttugu og þrefalt á við meðaltal aukningar í Evrópu árin 2017 til 2023. Það er einstakt í alþjóðlegum samanburði.“
Ótti BHM er að samkomulag takist á vinnumarkaði um að hækka lægstu laun og láta svo flata krónutöluhækkun ganga upp launastigann. „BHM styður allar skynsamlegar aðgerðir til að bæta félagslega og efnahagslega stöðu láglaunafólks. En ef stuðla á að langtímasamningum á vinnumarkaði og auknum stöðugleika skiptir máli að undanskilja ekki þarfir millitekjuhópa þ.m.t. háskólamenntaðra. Hverfa þarf af þeirri braut að krefjast krónutöluhækkana hjá öllum hópum launafólks. Til dæmis má nefna að sérfræðingar hjá ríkinu hlutu enga kaupmáttaraukningu frá mars 2019 til janúar 2023 samkvæmt skýrslu Kjaratölfræðinefndar. Ef fram fer sem horfir mun þessi hópur þurfa að þola fimm ára stöðnun í kaupmætti launa þegar samningar losna á næsta ári. Hópnum hefur verið gert að gangast undir blöndu krónutölu- og prósentuhækkana um langa hríð, að kröfu almenna markaðarins og með stuðningi opinberra launagreiðenda. Almenna markaðnum hefur verið heimilað að móta „krónutölumerki“ fyrir alla kjarasamninga á vinnumarkaði fremur en „prósentumerki“, sem er ekki það sem tíðkast annars staðar á Norðurlöndum. BHM telur mikilvægt að benda á þessar brotalamir,“ segja þau Kolbrún og Vilhjálmur í grein sinni.
Myndin er úr gamalli kosningabaráttu Vg, af Katrínu Jakobsdóttur og Kolbrúnu Halldórsdóttur þá þingmönnum flokksins.
