Framkvæmdastjórar innanlandssviða Eimskips og Samskipa hittust á kaffihúsinu Mokka við Skólavörðustíg þann 4. júlí 2008 og lögðu þar á ráðin um að beita sér í sameiningu gegn flutningaþjónustu eina samkeppnisaðilans sem virðist hafa raskað ró þeirra: Íslandspósts. Þetta kemur fram í skýrslu Samkeppniseftirlitsins um hlut Samskipa í ólögmætu samráði félaganna, einkum á árunum 2008–2013.

Forstjórar í golfferðum

Eftir „Nýtt upphaf“-fundinn sem fram fór við Suðurlandsbraut 6. júní 2008, þar sem æðstu stjórnendur Samskipa og Eimskips lögðu á ráðin um að skipta á milli sín markaðnum frekar en keppast um viðskiptavini, lágu leiðir stjórnenda fyrirtækjanna saman víða, samkvæmt samantekt Samkeppnisráðs sem birt var um síðustu mánaðamót. Á tímabilinu 2009 til september 2013 „áttu stjórnendur og lykilstarfsmenn fyrirtækjanna í a.m.k. 160 tilvikum í samskiptum, með fundum, símtölum, á golfmótum, í ferðalögum, í matarboðum eða öðrum hætti“ og eru þá tölvupóstar fyrirtækjanna ekki taldir með.

Þegar hefur verið fjallað á öðrum vettvangi um tólf manna golfhóp sem bæði forstjóri Eimskip, Gylfi Sigfússon, og forstjóri Samskipa, Ásbjörn Gíslason, tilheyrðu. Félagsskapurinn er í skýrslu Samkeppnisráðs sagður hafa verið á vegum N1, sem „skipulagði hvert golfsumar m.a. í samráði við meðlimi hópsins. Á árunum 2010–2013 hélt hópurinn a.m.k. fimmtán golfmót. Hann gerði þó fleira en að spila golf saman. Eftir atvikum var gert ráð fyrir, kemur fram í skýrslunni, „að hópurinn myndi einnig snæða og spjalla saman“. Þá var „farið í veiðiferðir og leikin skák“ og hluti hópsins fór „í tvær skemmtiferðir til útlanda.“ Í ágúst 2012 fóru forstjórar félaganna saman í veiði í Selá, með golfhópnum, og dvöldu frá fimmudegi til sunnudags. Þrátt fyrir að framkvæmdastjóri lögfræðisviðs Eimskipa hefði varað stjórnendur fyrirtækisins eindregið við slíku samneyti, í ljósi samkeppnislaga, og haldið um það sérstakt námskeið innanhúss, sem allir lykilstarfsmenn og stjórnendur fyrirtækisins voru boðaðir á, hélt kunningsskapurinn ekki aðeins sínu striki, heldur skildu þátttakendur í golfklúbbnum eftir sig slóð um hann í tölvupóstsamskiptum. Ónefndur meðlimur golfhópsins skrifar þannig í tölvupósti til allra tólf meðlima hans árið 2012: „Eitt af því sem hefur verið ákveðið … að halda áfram okkar félagsskap, þ.e. að hittast og spila golf nokkrum sinnum á ári. Njóta þess að kynnast hvor öðrum án þess að viðskipti væru að trufla þau samskipti, þó þau skipuðu alltaf stóran sess í okkar félagsskap.“

Millistjórnendur á kaffihúsi

En samskipti stjórnendanna voru alls ekki bundin við þennan, þannig séð hefðbundna vettvang kunningsskapar og samsæra í viðskiptalífinu, golfvelli og veiðiár. Tæpum mánuði eftir „Nýtt upphaf“-fundinn afdrifaríka sumarið 2008 hittust tveir millistjórnendur fyrirtækjanna á kaffihúsinu Mokka við Skólavörðustíg, til ráðagerða. Það voru þeir Jörundur Jörundsson, framkvæmdastjóri landflutninga innan Samskipa, og Guðmundur Nikulásson, framkvæmdastjóri innanlandssviðs Eimskips, sem tylltu sér á kaffihúsið þann 4. júlí 2008, milli klukkan þrjú og fjögur síðdegis.

Í skýrslu Samkeppniseftirlitsins um ákvörðun í máli Samskipa er haft eftir fulltrúum Eimskip, sem áður játaði brotin fyrir sitt leyti, að tvennt hafi verið rætt á fundinum. Í fyrsta lagi möguleikinn á því að félögin gerðu með sér „tvíhliða samkomulag á landflutningamarkaði“, til að „samnýta betur“ landflutningakerfi fyrirtækjanna, eins og það er orðað á öðrum stað. Í öðru lagi hafi framkvæmdastjórarnir hins vegar rætt „mögulega hagsmunagæslu“ gagnvart Íslandspósti, „sem Eimskip taldi vera að misnota aðstöðu sína með því að nýta tekjur í skjóli einkaréttar til samkeppni á almennum markaði.“ Þá hafi fundurinn falið í sér „undirbúning fyrir viðræður við Samtök verslunar og þjónustu þar sem ræða átti um viðbrögð við ætlaðri ólögmætri háttsemi Íslandspósts.“

Vildu beita SVÞ gegn Íslandspósti

Það væri þá í samræmi við fundargerð framkvæmdastjórnar Eimskips frá því nokkrum dögum fyrir Mokka-fundinn, en þann 1. júlí 2008 var bókað að fyrrnefndur framkvæmdastjóri innanlandssviðs, Guðmundur Nikulásson, teldi rétt að „fara fram á að það verði gerð óháð úttekt á rekstri Íslandspósts sem er í beinni samkeppni við rekstraraðila í flutningum á landsbyggðinni. Spurning að skoða að fá SVÞ til að beita sér að gerð verði úttekt á rekstri Íslandspósts.“

Tæpum tveimur vikum eftir Mokka-fundinn sendi Jörundur, kollegi Guðmundar innan Samskipa og sessunautur hans á Mokka, tölvupóst til SVÞ, fyrir hönd þeirra beggja. Hann skrifar að þeir framkvæmdastjórar innanlandssviða Eimskips og Samskipa hafi „áhuga á að fá að ræða við þig um ákveðið mál er okkur finnst eðlilegt að fara í gegnum SVÞ.“

Í ágúst 2008 héldu loks framkvæmdastjórarnir tveir saman á fund SVÞ til þess að vinna gegn samkeppni frá Íslandspósti. Þetta kemur fram í fundargerð Eimskips frá 13. ágúst, þar sem er bókað að Guðmundur Nikulásson hefði farið á fund SVÞ ásamt fulltrúa Samskipa „varðandi vinnubrögð Íslandspósts“ sem virðist „sækja markvisst inn á flutningamarkaðinn …“

Samráð til að hindra keppinaut ólögmætt

„Vegna framangreinds“ segir í efnisgrein nr. 2213 í 4. bindi ákvörðunar Samkeppniseftirlitsins, „ber að taka fram að keppinautum er óheimilt að hafa með sér samráð sem miðar að því að hindra eða draga úr starfsemi keppinautar þeirra á markaði“. Í 12. bindi ákvörðunarinnar, efnisgrein nr. 12116, er þetta loks áréttað, að teknu tilliti til athugasemda Samskipa: „Ekki er unnt að fallast á að viðræður Samskipa og Eimksips um Íslandspóst hafi verið lögmætar. Keppinautum er óheimilt að hafa með sér samráð sem miðar að því að hindra eða draga úr starfsemi keppinauta þeirra á markaði,“ og þá hafi enga þýðingu „í þessu samhengi að viðkomandi fyrirtæki, sem keppinautarnir vilja beita sér gegn, sé opinbert fyrirtæki.“